Στο πλαίσιο της ανοιχτής πρόσκλησης ενδιαφέροντος που απηύθυνε το ΕΜΣΤ το 2010 σε Έλληνες καλλιτέχνες νέων μέσων για την παραγωγή ενός νέου διαδικτυακού έργου, η επιτροπή αξιολόγησης των προτάσεων, εξέτασε όλες τις προτάσεις που υπεβλήθησαν και επέλεξε το έργο του Σπύρου Νάκα με τίτλο Fever. Το έργο αυτό παρουσιάζεται από τις 18 Οκτωβρίου στο Χώρο Νέων Μέσων του μουσείου.
Η πρόταση για το έργο Fever αφορά στην ανάπτυξη ενός διαδικτυακού παιχνιδιού που εμπνέεται από το βιβλίο Το κανονικό και το παθολογικό του Georges Canguilhem και από τη βιοπολιτική δομή παραγωγής της εποχής μας.
Όπως αναφέρει ο καλλιτέχνης, το έργο του Canguilhem συνέβαλε αποφασιστικά στην ιστορία των επιστημών του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα καθώς έθεσε σε αμφισβήτηση τον επιστημονικό χαρακτήρα του κανονικού και του παθολογικού, τονίζοντας πως ορίστηκαν έχοντας ως βάση όχι τον άνθρωπο που νοσεί, αλλά οικονομικά, πολιτικά και τεχνολογικά συμφέροντα. Μισό αιώνα αργότερα, στην εποχή των δικτύων, οι διαπιστώσεις του Canguilhem φαίνεται ότι έρχονται να επαληθευτούν με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο. Ο χώρος της ιατρικής σήμερα ελέγχει ένα μεγάλο τμήμα της οικονομίας ενώ οι φαρμακευτικοί κολοσσοί είναι βασικοί παίκτες των μεγαλύτερων χρηματιστηρίων ανά τον κόσμο.
Το Fever επιδιώκει να αποτελέσει ένα σχόλιο στη σημερινή πραγματικότητα διαμορφώνοντας ένα χώρο παιχνιδιού στον οποίο θα συνδυάζονται ανθρώπινες κυτταρικές λειτουργίες με την χρηματιστηριακή κατάσταση μεγάλων φαρμακευτικών εταιριών. Προσομοιώνοντας τον τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος και καλώντας τους χρήστες- παίκτες να επηρεάσουν την υγεία αυτού χειριζόμενοι ιούς και φάρμακα, το έργο Fever στόχο έχει να αναφερθεί στις σύγχρονες τεχνικές διακυβέρνησης που σχετίζονται άμεσα με το ανθρώπινο σώμα αποβλέποντας σε οικονομικά συμφέροντα.
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ
Ο Σπύρος Νάκας είναι απόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας .Έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό με έργα δικά του και με έργα της ομάδας Άντερ Κονστράξιον.
ΚΕΙΜΕΝΟ
ΌΤΑΝ Η ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΠΑΙΧΝΙΔΙ
Ποιά είναι η αξία της της ζωής σήμερα και πώς εκτιμάται; Κατά πόσο επηρεάζεται από το αμφιλεγόμενο σύστημα υγείας και περίθαλψης των σημερινών κρατών; Σε τι συνίσταται η εικόνα της ίδιας της ζωής σήμερα;
Με την εμφάνιση της βιοπολιτικής, από το 18ο αιώνα και μετά, και καθώς το σώμα έγινε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος και το αντικείμενο της εξουσίας, διαφορετικά μέτρα και κριτήρια άρχισαν να ισχύουν τα οποία μπορούσαν να ελέγξουν σταδιακά το σύνολο του ανθρώπινου βίου. Με την ανάπτυξη της δημογραφίας και της στατιστικής, η ζωή έγινε μετρήσιμη και ένα πλήθος ανθρώπων, μια παγκόσμια μάζα ατόμων άρχισε να επηρεάζεται από δεδομένα που σχετίζονται με τη γεννητικότητα, τη θνησιμότητα, την παραγωγικότητα και τις ασθένειες… (1) Όπως γράφει ο Thacker σχολιάζοντας τον Foucault, ξαφνικά τα δεδομένα αυτά περικύκλωσαν τα άτομα και οι πληροφορίες ξεκίνησαν να παράγουν την ίδια τη ζωή, να τη διαμορφώνουν και να την ερμηνεύουν (2). Η βιολογία και η ιατρική κλήθηκαν τότε αντίστοιχα να μεριμνήσουν για τη βελτίωση της ζωής των πληθυσμών και της προφύλαξης και αποτροπής κίνδυνων που σχετίζονται με την υγεία του. Μια νέα ιατρική κανονιστικότητα εγκαθιδρύθηκε. Χάπια, θεραπείες, τσεκ – απς και ασφάλειες υγείας πλαισίωσαν τη νέα εικόνα της ζωής που στηρίχτηκε στην πληροφορία και μία νέα διάσταση του «είναι» διαμορφώθηκε που αναπόφευκτα σχετίστηκε με την σύγκλιση κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών ενδιαφερόντων.
Το Fever είναι ένα παιχνίδι στο διαδίκτυο για πολλούς παίκτες που θίγει ζητήματα που σχετίζονται με τη διαχείριση της ζωής και αναζητά τα κίνητρα, τα οφέλη και τις απώλειες που βρίσκονται πίσω από τα σημερινά συστήματα υγείας. Ανατρέχοντας στις αλλαγές που διαμόρφωσαν τις σημερινές συνθήκες και λαμβάνοντας υπόψη τα νέα χαρακτηριστικά της δικτυωμένης εποχής, δηλαδή της διασυνδεσιμότητας, της ρευστότητας και της εμπειρίας σε πραγματικό χρόνο, το έργο είναι μία μελέτη πάνω στις συνιστώσες που ρυθμίζουν, κανονικοποιούν και διαμορφώνουν το ρυθμό του ανθρώπινου σώματος και της ζωντάνιας του.
Προσομοιώνοντας τη λειτουργία του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος, το Fever μας καλεί να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς του και να ανακτήσουμε τον έλεγχο τους. Κύτταρα, βακτήρια, ιοί και φάρμακα είναι τα στοιχεία που ορίζουν το παιχνίδι, τα οποία όμως ταυτόχρονα επηρεάζονται από την εξωτερική «αληθινή» πραγματικότητα των μετοχών των φαρμακοβιομηχανιών στο χρηματιστήριο. Μπορεί κανείς πραγματικά να διασφαλίσει τη υγεία του σε αυτό το περιβάλλον; Μπορεί ο παίκτης να διατηρήσει τα όρια που το σύστημα απαιτεί για να μείνει ζωντανός; Οι παίκτες καθώς είναι εκτεθειμένοι αφενός σε βιολογικές απειλές και κινδύνους και αφετέρου στα συμφέροντα τρίτων, γρήγορα αντιλαμβάνονται πώς δεν αποτελούν παρά μέρος ενός οικονομιστικού κυβεύματος που ανανεώνεται διαρκώς με σκοπό να κρατούνται οι ισορροπίες μεταξύ βιολογικών, χημικών και οικονομικών παραμέντρων.
Εμπνευσμένο από τη σκέψη του Canguillhem για τη σχετικότητα του κανονικού (3) – έναντι στο παθολογικό- το Fever θίγει την απουσία της ουδετερότητας και της διαύγειας στη βιολογία και την ιατρική και θέτει ερωτήματα: Εάν όπως επεσήμανε ο Canguillhem το κανονικό πρέπει να επανακαθοριστεί σύμφωνα με τη διαφορετικότητα των ανθρώπινων ζωών αλλά και την προσαρμοστικότητα τους, τότε μήπως θα μπορούσαν οι νέες συνθήκες της δικτυωμένης πραγματικότητας να αποτελέσουν το κατάλληλο περιβάλλον για τον απαιτούμενο επανακαθορισμό; Μήπως έχει έρθει ο καιρός στην εποχή της ανοιχτής γνώσης και της πληροφορίας το πλήθος των μοναδικοτητών στο οποίο ανήκουμε, να εκμεταλλευτεί τα εργαλεία που έχει στην κατοχή του και να χρησιμοποιήσει και αυτά – πέρα από όσα προτείνουν οι τομείς της ιατρικής και της φαρμακοβιομηχανίας- για να προσεγγίσει κριτικά και να κατανοήσει την ίδια τη ζωή;
Δάφνη Δραγώνα
1. Michel Foucault, Society Must Be Defended: Lectures at the Collège de France, 1975–1976, ed. Mauro Bertani and Alessandro Fontana, trans. David Macey, 2003, New York: Picador
2. Eugene Thacker, The Global Genome: Biotechnology, Politics and Culture, 2005, Cambridge: The MIT Press
3. Georges Canguihem, On the Normal and the Pathological, 1978, Dordrecht: Reidal
