ΜΟΥΣΕΙΟ

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΩΣ ΦΟΡΕΑΣ ΓΝΩΣΗΣ

Στόχος του ΕΜΣΤ είναι να γίνει ο κορυφαίος εθνικός θεσμός για τη σύγχρονη τέχνη και τον οπτικό πολιτισμό στην Ελλάδα και ένας από τους ηγετικούς θεσμούς της Νότιας Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου. Για το Μουσείο, η τέχνη και ο οπτικός πολιτισμός αποτελούν σημαντικό παράγοντα μετασχηματισμού της εκπαίδευσης, της παραγωγής γνώσης, των εναλλακτικών αφηγήσεων, και κινητήρια δύναμη για τη διάδοση αξιών προόδου και χειραφέτησης στην κοινωνία. Το Μουσείο εστιάζει σε πρακτικές που εξετάζουν με κριτικό βλέμμα συνολικά την κοινωνία και τις πολιτικές της προτεραιότητες και πραγματεύονται κεντρικά ζητήματα της εποχής μας όπως η δημοκρατία, η διακυβέρνηση, η ισότητα, η οικονομία, το περιβάλλον, οι συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και της κυριαρχίας της τεχνολογίας, ενώ ταυτοχρόνως αναδεικνύουν τη σημασία του δημόσιου διαλόγου και των «κοινών». Το ΕΜΣΤ δίνει έμφαση σε θεματικές και ομαδικές εκθέσεις σύγχρονης τέχνης αλλά και σε άλλες μορφές οπτικού πολιτισμού, και αναπτύσσει αφηγήσεις που προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν το πολυσύνθετο και διαρκώς επιταχυνόμενο παρόν μας, την στιγμή που η ανθρωπότητα πασχίζει να συμβαδίσει με τον καλπάζοντα ρυθμό των αλλαγών. Παράλληλα, το Μουσείο έχει σαν στόχο να αμφισβητήσει την παροντολατρική κουλτούρα της εποχής μας, και πιο συγκεκριμένα να φέρει στο προσκήνιο την ιστορική αυτοσυνειδησία, που λείπει  από τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Στόχος του ΕΜΣΤ δεν είναι απλώς να αποτυπώσει το zeitgeist αλλά να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τις επιλογές που έγιναν στο παρελθόν, κοιτώντας τες μέσα από την οπτική γωνία του παρόντος, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Σε μια εποχή που τα μουσεία καλούνται, συχνά μη ρεαλιστικά, να επιτελέσουν πολλαπλούς ρόλους, αναλαμβάνοντας για παράδειγμα λειτουργίες που κάποτε ήταν ευθύνη των προνοιακών ή κοινωνικών υπηρεσιών, το ΕΜΣΤ θα εστιάσει πρωτίστως στο ρόλο του ως πολιτιστικού θεσμού. Θα δώσει χρόνο στην καλλιτεχνική δημιουργία και θα προάγει βιώσιμες πρακτικές προσεγγίζοντας την πολιτιστική παραγωγή εκτός της σύγχρονης τέχνης δυναμικά αλλά με μέτρο. Χωρίς να προσπαθεί να υποκαταστήσει λειτουργίες θεσμών που παρέχουν κοινωνικές υπηρεσίες, επιδιώκει να δρα ως  χώρος στον οποίο κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα προσεγγίζονται κυρίως μέσω της πραγμάτευσης της σύγχρονης τέχνης και της κουλτούρας. Σε μια εποχή που τα περισσότερα μουσεία υποτάσσονται σε μια πληθωριστική κουλτούρα εκδηλώσεων, το EΜΣΤ θα δώσει βάρος στην πρακτική των εκθέσεων, πιστεύοντας ότι είναι το κύριο όχημα μέσω του οποίου η τέχνη μπορεί να εμπνεύσει, να προάγει το στοχασμό και να ενθουσιάσει. Παράλληλα το δημόσιο πρόγραμμα θα συμπληρώνει το εκθεσιακό και θα περιλαμβάνει δράσεις με πολυφωνική και διεπιστημονική προσέγγιση αλλά και εφήμερες μορφές τέχνης. Στόχος του EMΣT είναι να προβληματίσει, να πυροδοτήσει το χώρο της φαντασίας και να μας ωθήσει να δούμε την πραγματικότητα και τις συνθήκες της ζωής μας διαφορετικά. Έχει σκοπό να μας ενθαρρύνει να αμφισβητήσουμε το status quo, να σκεφτούμε πάνω στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφερόμαστε ως πολίτες στο δημόσιο χώρο, αλλά και ο ένας προς τον άλλον. Τέλος, ως δημόσιος θεσμός, το EMΣT δίνει έμφαση στον πολιτισμό ως κάτι που υπερβαίνει τη στεγνή οικονομική αξία και αντιμετωπίζει την τέχνη ως μέσο συμπεριληπτικότητας παρά ως πεδίο προνομίων και αποκλεισμών.  Το EMΣT επιδιώκει να προάγει την κατανόηση της παρούσας συνθήκης, πώς αυτή έχει διαμορφωθεί από το παρελθόν και με ποιον τρόπο  ο καθένας από εμάς θα μπορούσε να συμβάλει στη βελτίωση ή την αλλαγή της. Το ΕΜΣΤ έχει την πεποίθηση ότι η τέχνη και ο πολιτισμός εν γένει είναι ζωτικής σημασίας αφορμές για να «σκεφτούμε τον κόσμο» από την αρχή, να προάγουμε νέες αξίες για το κοινό μας μέλλον, να το φανταστούμε διαφορετικά.

Τέλος, δεδομένου ότι βρισκόμαστε σε μια χώρα διεθνώς γνωστή για τη φιλοξενία της, το ΕΜΣΤ σχεδιάζει να προωθήσει ενεργά αυτή την τέχνη για καλλιτέχνες και κοινό.

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Αξιοποιώντας το πλεονέκτημα της θέσης του σε μια δυναμική και πολυπολιτισμική μητρόπολη της Μεσογείου, όπως είναι η Αθήνα, το Μουσείο εστιάζει στις πλούσιες και αμφιλεγόμενες ιστορίες του γεωγραφικού χώρου του οποίου αποτελεί μέρος· ενός χώρου που περιλαμβάνει τα Βαλκάνια, την Τουρκία, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Εδώ, πολιτισμοί, διασπορικά ρεύματα και θρησκείες αναμειγνύονται και αντιπαρατίθενται παράγοντας πλούσιες και συχνά άγνωστες, λησμονημένες ή περιθωριοποιημένες αφηγήσεις. Το Μουσείο στέκεται λοιπόν κριτικά απέναντι στον oμοιογενή και δίχως εντοπιότητα παγκοσμιοποιητικό πλουραλισμό και, αναγνωρίζοντας πως μια συλλογή που θα περιελάμβανε σύγχρονη τέχνη και από τις πέντε ηπείρους είναι αδύνατον να υποστηριχτεί τόσο από άποψη πόρων όσο και από άποψη χρόνου για έρευνα σε βάθος, προκρίνει στη συλλογή του καλλιτεχνικές πρακτικές που λαμβάνουν υπόψη τους τις τοπικές και πολιτισμικές διαφορές και τις πολλαπλές αφηγήσεις.

Μία από τις αποστολές του Μουσείου είναι να φέρει αυτές τις αφηγήσεις στο προσκήνιο και να καλλιεργήσει δημιουργικές πρακτικές μνήμης σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από  προσήλωση στο παρόν, το βραχυπρόθεσμο και την αμνησία. Μολονότι διατηρεί τη διεθνή του προοπτική και παρουσιάζει πρωτοποριακή σύγχρονη τέχνη από όλο τον κόσμο, το ΕΜΣΤ ταυτοχρόνως παραμένει γειωμένο στο ιδιαίτερο γεωπολιτικό του χώρο. Σε μια εποχή κρίσης των θεσμών και κυριαρχίας του παγκοσμιοποιημένου, αδιαφοροποίητου μουσειακού μοντέλου, που αναπαράγεται πανομοιότυπο παντού, το EMΣT θα σμιλέψει τη δική του ταυτότητα, παραμένοντας πιστό στην υβριδική ταυτότητα της ίδιας της Ελλάδας, η οποία έχει δεχτεί επιρροές τόσο από την Ανατολή ή αυτό που στο παρελθόν αποκαλούνταν Λεβάντε, όσο και από την Ευρώπη και τη Δύση. Το ΕΜΣΤ εκθέτει διεθνή σύγχρονη τέχνη αλλά θεωρεί επίσης αποστολή του να αναζητά, να υποστηρίζει και να προωθεί τη σύγχρονη ελληνική τέχνη -η οποία είναι εν πολλοίς άγνωστη έξω από τα σύνορα της χώρας- τόσο αναδεικνύοντας τους Έλληνες καλλιτέχνες μέσω ατομικών εκθέσεων και άλλων εκδηλώσεων όσο και ενισχύοντας τις διεθνείς ανταλλαγές. Παράλληλα, το Μουσείο θα εστιάσει στην πλούσια καλλιτεχνική και πρωτοποριακή κληρονομιά της ελληνικής διασποράς, μιας από τις αρχετυπικές διασπορές παγκοσμίως, μεγάλο μέρος της οποίας δεν έχει αναγνωριστεί ποτέ, ή ακόμη και έχει σκόπιμα περιθωριοποιηθεί στην Ελλάδα.

ΟΙ ΒΕΛΤΙΣΤΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

To EMΣT προάγει και ενισχύει τη δίκαιη αμοιβή για τους καλλιτέχνες και τους πολιτιστικούς παραγωγούς και δεν εγκρίνει τις επισφαλείς μορφές εργασίας που παραμένουν ευρέως διαδεδομένες στο πεδίο των εικαστικών σήμερα. Δεσμεύεται να αμείβει όλους τους καλλιτέχνες και επαγγελματίες του πολιτισμού που εργάζονται ή εκθέτουν στο Μουσείο και να προάγει βέλτιστες πρακτικές σε ό,τι αφορά τόσο την παρουσίαση του καλλιτεχνικού έργου όσο και την καλλιέργεια των καλύτερων δυνατών συνθηκών για την καλλιτεχνική έρευνα και παραγωγή. Μολονότι δημιουργεί ευκαιρίες για νέους καλλιτέχνες, επιμελητές και συγγραφείς, ιδίως εντός της Ελλάδας, το Μουσείο καταδικάζει τις ηλικιακές διακρίσεις -ένα φαινόμενο που ενδημεί στην αγορά της τέχνης η οποία διαρκώς διψά για πρωτοεμφανιζόμενους και νέους καλλιτέχνες- και προτίθεται να δώσει ίσες ευκαιρίες σε καλλιτέχνες πρεσβύτερους ή στο μέσο της σταδιοδρομίας τους.

Τέλος, το EMΣT έχει ως στόχο να φέρει τη σύγχρονη τέχνη και τον οπτικό πολιτισμό σε ένα κατά το δυνατόν ευρύτερο κοινό, σε μια χώρα μάλιστα όπου η αρχαιότητα κατέχει ανέκαθεν την πρωτοκαθεδρία στο πολιτιστικό πεδίο, συχνά σε βάρος της νεότερης και σύγχρονης κουλτούρας.

Επιπλέον, η δέσμευση για την προστασία του περιβάλλοντος, πρέπει να είναι ένας από τους πυλώνες του έργου κοινωνικής ευθύνης του Μουσείου. Τα μουσεία γενικά, λόγω του ανθρωπιστικού και εκπαιδευτικού τους χαρακτήρα, έχουν την προνομιακή δυνατότητα να ενδυναμώνουν τη συμμετοχή και το αίσθημα κοινωνικής ευθύνης, να καλλιεργούν τον πολιτισμό ως μέσο ενδυνάμωσης της συλλογικής συνείδησης. Στόχος του ΕΜΣΤ μελλοντικά είναι να καταστεί αειφόρο, να ελαχιστοποιήσει το ενεργειακό και περιβαλλοντικό του αποτύπωμα αλλά και να αναπτύξει την ευαισθητοποίηση του κοινού στα θέματα βιωσιμότητας και προστασίας του περιβάλλοντος.