Το ΕΜΣΤ παρουσιάζει με χαρά την πρώτη ατομική έκθεση στην Ελλάδα του διεθνώς αναγνωρισμένου καλλιτέχνη Sammy Baloji.
Επί είκοσι και πλέον χρόνια, ο Baloji διερευνά τις περίπλοκες σχέσεις μεταξύ πολιτισμικής ταυτότητας, ιστορίας της αποικιοκρατίας και βιομηχανικής εκμετάλλευσης στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Ειδικότερα, το έργο του εστιάζει στην πολιτισμική, αρχιτεκτονική και βιομηχανική κληρονομιά της διαφιλονικούμενης και πλούσιας σε ορυκτά μέταλλα επαρχίας της Κατάνγκα (στα νοτιοανατολικά της χώρας), εξετάζοντας κριτικά τον αντίκτυπο της βελγικής αποικιοκρατίας.
Η ατομική έκθεση του Baloji που παρουσιάζεται στο ΕΜΣΤ με τίτλο Echoes of History, Shadows of Progress | Απόηχοι της ιστορίας, σκιές της προόδου περιλαμβάνει εγκαταστάσεις, έργα βίντεο και φωτογραφικές σειρές από τα τελευταία δώδεκα χρόνια της καλλιτεχνικής δραστηριότητάς του, αλλά και το Meandering (2025), καινούριο έργο που είναι ανάθεση και παραγωγή του ΕΜΣΤ. Η έκθεση επικεντρώνεται στην καλλιτεχνική έρευνα του Baloji στην ιστορία, τη σύγχρονη πραγματικότητα και τις εγγενείς αντιφάσεις της συγκρότησης του Κονγκό. Τα έργα εξετάζουν τις αμφίδρομες σχέσεις μεταξύ της προ-αποικιακής Αυτοκρατορίας του Κονγκό και της Ευρώπης, καθώς και τις συνέπειες που είχε στη φύση και στον πολιτισμό η βίαιη εκμετάλλευση του λαού και των φυσικών πόρων που υπέστη η χώρα του υπό το βελγικό αποικιοκρατικό καθεστώς. Τέλος, στρέφει την προσοχή της στις σύγχρονες μορφές εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου της περιοχής από τις μεγάλες εταιρίες και στην οικολογική καταστροφή που επιφέρουν.
Το The Meandering, είναι μια επιτόπια εγκατάσταση που βασίζεται στην έρευνα του Baloji σχετικά με τις ανταλλαγές μεταξύ του Βασιλείου του Κονγκό (1390-1914) και της Ευρώπης, καθώς και για τα συνακόλουθα αποικιοκρατικά ευρωπαϊκά συστήματα ταξινόμησης και δημιουργίας γνώσης. Το έργο αμφισβητεί τις ευρωκεντρικές ιεραρχίες στην ιστορία της τέχνης και υπενθυμίζει πως η Δυτική Ευρώπη οικειοποιήθηκε την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, από την Αναγέννηση και μετά, για να κατασκευάσει συνέχειες με ένα υποτιθέμενα ένδοξο παρελθόν. Αντίθετα, αντικείμενα από αποικιακές περιοχές, όπως το βασίλειο του Κονγκό, αποκλείστηκαν από την αφήγηση, επειδή δεν εξυπηρετούσαν αυτή τη λειτουργία συμβολικής καταξίωσης. Ίχνη αυτής της οικειοποίησης διακρίνονται επίσης στον τρόπο με τον οποίο η σύγχρονη Ελλάδα, με την επικουρία φιλολόγων και αρχαιολόγων, επανερμήνευσε την αφρικανική παρουσία στην περιοχή, ενισχύοντας αποικιοκρατικές αφηγήσεις.
Ο τίτλο της έκθεσης Απόηχοι της ιστορίας, σκιές της προόδου αναφέρεται στην αποικιοκρατική κληρονομιά που είναι ακόμη παρούσα και στοιχειώνει το σύγχρονο Κονγκό, καθώς η οικονομική εκμετάλλευση συνεχίζεται. Η κριτική ματιά του Baloji φωτίζει αριστοτεχνικά τις σύγχρονες κοινωνίες, δείχνοντάς μας πως τα κοινωνικά στερεότυπα διαμορφώνουν ακόμη τις συλλογικές μνήμες.
Ο Sammy Baloji γεννήθηκε το 1978 στο Λουμπουμπάσι της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και σήμερα μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ της γενέτειράς του και των Βρυξελλών. Έργο του Baloji περιλαμβάνεται επίσης στη μεγάλη ομαδική έκθεση Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τις μη ανθρώπινες ζωές, που παρουσιάζεται στο EMΣΤ από τις 15 Μαΐου 2025 και 15 Φεβρουαρίου 2026.
Επιμέλεια: Ιόλη Τζανετάκη
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Sammy Baloji (γεν. 1978, Λουμπουμπάσι, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό) ζει και εργάζεται μεταξύ Λουμπουμπάσι και Βρυξελλών. Από τον Σεπτέμβριο του 2019 είναι υποψήφιος διδάκτωρ του πανεπιστημίου Sint Lucas της Αμβέρσας, όπου εκπονεί καλλιτεχνική έρευνα με θέμα «Σύγχρονες μορφές των Kasala και Lukasa: προς μια ανασύνθεση της ταυτότητας και της γεωπολιτικής».
Ως μέλος του Γαλλικού Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων, έχει λάβει πολυάριθμες υποτροφίες, βραβεία και διακρίσεις, ιδιαίτερα στις Συναντήσεις Αφρικανικής Φωτογραφίας του Μπαμακό και στην Μπιενάλε του Ντακάρ, ενώ υπήρξε και υπότροφος της πρωτοβουλίας Rolex Mentor and Protégé Arts Initiative. Το διάστημα 2019-2020 φιλοξενήθηκε στη Γαλλική Ακαδημία της Ρώμης – Villa Medici. Από το 2018 διδάσκει στη Διεθνή Καλοκαιρινή Ακαδημία Καλών Τεχνών του Σάλτσμπουργκ. Tο 2008 υπήρξε συνιδρυτής των Rencontres Picha / Μπιενάλε του Λουμπουμπάσι.
Στις πρόσφατες ατομικές του εκθέσεις περιλαμβάνονται οι: K(C)ongo, Fragments of Interlaced Dialogues, Palazzo Pitti, Φλωρεντία (2022) και Beaux-Arts de Paris (2021), Sammy Baloji, Other Tales, Lund Konsthall και Aarhus Kunsthal (2020), Congo, Fragments d’une histoire, Le Point du Jour, Χερβούργο (2019), A Blueprint for Toads and Snakes, Framer Framed, Άμστερνταμ (2018), Sven Augustijnen & Sammy Baloji, Museumcultuur Strombeek, Βέλγιο (2018), Urban Now: City Life in Congo, Sammy Baloji and Filip de Boeck, The Power Plant, Τορόντο και WIELS, Βρυξέλλες (2016-2017), και Hunting and Collecting, Mu.ZEE Kunstmuseum aan zee, Οστάνδη (2014). Συμμετείχε στην 35η Μπιενάλε του Σάο Πάολο (2023), στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας (2023), στην 15η Μπιενάλε της Σάρτζα (2023), στην Μπιενάλε του Σίδνεϊ (2020), στην documenta 14 (Κάσελ/Αθήνα, 2017), στην Μπιενάλε της Λυών (2015), στην Μπιενάλε της Βενετίας (2015), στο Φεστιβάλ Photoquai του Musée du Quai Branly, Παρίσι (2015). Το 2023, κατέλαβε την 11η θέση στο Power 100, την ετήσια κατάταξη του βρετανικού περιοδικού Art Review με τους «πιο επιδραστικούς ανθρώπους στον κόσμο της τέχνης».
Η πρώτη του ατομική έκθεση στην Γκαλερί Imane Farès, Παρίσι με τίτλο 802. That is where, as you heard, the elephant danced the malinga. The place where they now grow flowers ανήκει πλέον στη μόνιμη συλλογή της Πινακοθήκης Tate του Λονδίνου.
ΥΛΙΚΟ ΤΥΠΟΥ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Κατερίνα Γρέγου
Διοικητική-Οικονομική Διεύθυνση: Αθηνά Ιωάννου
Επιμέλεια: Ιόλη Τζανετάκη
Twenty Nine Studio & Production, μέλη ομάδας: Sammy Baloji and Rosa Spaliviero, Juliette Hourçourigaray, Marek Szponik, Henriette Gillerot and Minne De Meyer Engelbeen
Εκθεσιακός Σχεδιασμός: Θάλεια Μέλισσα
Φωτισμός: Σάκης Μπιρμπίλης
Σχεδιασμός σήμανσης: Ελένη Σπυριδάκη
Διαχείριση και Δανεισμοί έργων: Μαρία Δράκου
Συντήρηση: Φωτεινή Αλεξοπούλου
Μεταφορά και Ανάρτηση έργων: construcktivist ΕΕ Fine Art Packing & Transport
Οπτικοακουστική εγκατάσταση: Μάκης Φάρος, Αντώνης Γκατζουγιάννης
Υποδιευθύντρια Τεχνικών Υπηρεσιών (ΕΜΣΤ): Ηρώ Νικολακέα
Τεχνική Υποστήριξη (ΕΜΣΤ): Βαγγέλης Φιλίππας, Αιμίλιος Πετρίκης, Γρηγόρης Σαμπάνης
Ασφάλιση Έργων: Karavias Underwriting Agency
Κατασκευές: Λαμπαδάριος Στέλιος και Αντωνόπουλος Μάνος
Ειδικές μεταλλικές κατασκευές: Κώστας Πασχαλίδης
Φυτά: Gryllis Water Lillies
Μεταφράσεις: Βασίλης Δουβίτσας, Μαρία Σκαμάγκα
Επιμέλεια κειμένων: Άννυ Μάλαμα
Υποτιτλισμός: Videopress
Παραγωγή σήμανσης: Ματίλντ Σκυλογιάννη
Εκτυπώσεις: NEXT A.E.
Φιλοξενία: Βίκυ Τριανταφυλλούδη
Επικοινωνία (ΕΜΣΤ): Ιωακείμ Θεοδωρίδης, Μαριγώ Σιάκκα, Ηλιάνα Σιάργκα (Γραφιστικές Εφαρμογές)
Σύμβουλος Επικοινωνίας: Μαρία Τσολάκη
Social Media: Σέργιος Ζαλμάς
Ειδικές ευχαριστίες: Imane Farès (Παρίσι), Frédéric de Goldschmidt, KANAL Foundation (Βρυξέλλες)
ΧΟΡΗΓΟΙ
