Διεμπειρίες Ελλάδα 2008

01.06 - 15.07.2008

798 Space, Πεκίνο, Κίνα

Ο όρος του Τσεν Ζεν «Διεμπειρίες», τον οποίο δανειζόμαστε στον τίτλο της παρούσας έκθεσης, προσφέρεται πράγματι σε μια εναλλακτική θεώρηση της σύγχρονης καλλιτεχνικής παραγωγής στην Ελλάδα, καθώς και της πρόσφατης ιστορίας της. Επιτρέπει αφενός την ένταξή της σ’ ένα διεθνές καλλιτεχνικό πλαίσιο, αναδεικνύοντας τις αλληλένδετες ή διαφορετικές εμπειρίες, τις διαλογικές σχέσεις και την επιθυμία επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο, πέρα από περιχαρακώσεις σε ταυτότητες και διαφορές, και αφετέρου τη διεύρυνση της έννοιας του εθνικού, ενσωματώνοντας τη διασπορά χωρίς τις αμφιβολίες και αντιφάσεις παλαιότερων και παραδοσιακών προσεγγίσεων.

Η καλλιτεχνική μετανάστευση στα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα της Δύσης δεν έπαψε να αποτελεί, κατά τους τελευταίους δύο αιώνες εθνικού βίου, τον αναγκαίο όρο επιβίωσης της τέχνης και των Ελλήνων δημιουργών. Σε προγενέστερες περιόδους, η ανάγκη αυτή βιώνεται συνήθως ως δίλημμα ή μετεωρισμός μεταξύ Ανατολής και Δύσης, και ποικίλοι συγκρητισμοί μεταξύ εγχώριων παραδόσεων και δυτικού μοντερνισμού συχνά νομιμοποιούνται μέσα από την «ιθαγενοποίηση» των «ξένων δανείων» προς χάριν της «ελληνικότητας» της τέχνης. Αντίθετα, κατά την τελευταία εικοσαετία οι διαπολιτισμικές επαφές δεν νοούνται χωρίς μια ανοιχτή και πλήρως απενοχοποιημένη διαδικασία υπέρβασης του τοπικού, ένα διεπιστημονικό και διακαλλιτεχνικό άνοιγμα σε άλλα πεδία γνώσης και δημιουργίας, και μια εκτεταμένη χρήση καλλιτεχνικού υβριδισμού που επιβάλλουν η έξοδος από το εργαστήριο, η παραγωγή έργων in situ ή στον κυβερνοχώρο, και γενικότερα η ενσωμάτωση στα έργα τέχνης διαφορετικών πολιτισμικών και ανθρώπινων εμπειριών και καταστάσεων.

Είναι φανερό ότι οι διεμπειρίες, που περιγράφουν την επιθυμία των καλλιτεχνών να βγουν από τα ελληνικά σύνορα, ενθαρρύνουν εξίσου μια νέα διευρυμένη και, οπωσδήποτε, ρευστή σχέση με την πολιτισμική εντοπιότητα. Στη σχέση αυτή όχι μόνο το ίδιο με το άλλο συνυπάρχουν χωρίς να συγκρούονται, αλλά οι ίδιες αναφορές και σημασίες μπορούν να χρησιμοποιούνται, να διαβάζονται ή να μεταφράζονται με διαφορετικούς τρόπους. Η αντίληψη αυτή είναι εκ διαμέτρου αντίθετη με μια παραδοσιακή εκδοχή της διασποράς που προϋποθέτει διαχωρισμό μεταξύ παρελθόντος και παρόντος, εδώ και εκεί, του γενέθλιου τόπου/ τόπου καταγωγής και της χώρας εγκατάστασης, και ανάγει συχνά τις πολλαπλές διασπορικές εμπειρίες που μαρτυρούνται στα έργα, σε μανιχαϊστικά δίπολα.

Η διεμπειρική θεώρηση διανοίγει στην παρούσα έκθεση, που συνοψίζει τον ανοιχτό χαρακτήρα της σημερινής εικαστικής πραγματικότητας στην Ελλάδα, ένα πεδίο ικανό να υποδεχτεί ελληνικής καταγωγής καλλιτέχνες της διασποράς μαζί με άλλους μονιμότερα εγκατεστημένους, παλαιότερους και νεότερους χωρίς ηλικιακές προκαταλήψεις, καθώς και μια σειρά γνωστά και εκλεκτά έργα που μαζί με πρόσφατες παραγωγές συστήνουν ένα νέο “δια-συγκείμενο” μεταξύ τους.

Σύμφωνα με την υποκείμενη ιδέα της έκθεσης, που άλλωστε συνάδει με ανάλογες μεθόδους και πρακτικές των ίδιων των δημιουργών, με κορυφαίο το παράδειγμα του διεθνούς καλλιτέχνη Γιάννη Κουνέλλη, το νέο περιβάλλον αποδεικνύεται ένα κατεξοχήν πεδίο συνέργειας. Φέρνει σε επαφή και όσμωση διαφορετικά έργα που παρήχθησαν σε άλλα καλλιτεχνικά συμφραζόμενα και πολιτισμικές συνδηλώσεις, έτσι ώστε η συμπαρουσία και αλληλεπίδρασή τους να παράγουν νέα, συχνά απροσδόκητα, επικοινωνιακά δίκτυα, σχέσεις και επανερμηνείες.

Στόχος μας είναι η δημιουργία ενός ευρύτατου πεδίου διεμπειριών, όπου ο επισκέπτης καλείται σαν άλλος «μετανάστης» να υπερβεί τις δικές του εθνικές και τοπικές ταυτίσεις, και να ανοιχτεί σε άλλες αφηγήσεις και ιστορίες. Μικτά είδη καλλιτεχνικής έκφρασης, στα οποία διατέμνονται, μέσα από ένα πλούσιο δίκτυο διακειμενικών σχέσεων, η ζωγραφική με το βίντεο, η επί τόπου κατάσταση με τη γλυπτική και το ίντερνετ, η εγκατάσταση με τη φωτογραφία και το κείμενο ή η φωτογραφία με τον κινηματογράφο, διανοίγονται σε ποικίλους προβληματισμούς, φιλοσοφικούς, ψυχολογικούς, κοινωνιολογικούς και άλλους, με εμφανή μια κριτική και άλλοτε παιγνιώδη και ειρωνική στάση πάνω σε πραγματικά γεγονότα και υπαρκτές καταστάσεις. Αναζητούν τόπους και τρόπους της ανθρώπινης ύπαρξης, συμφιλιώνουν την τεχνολογία με θρησκευτικές εμπειρίες, προσεγγίζουν ενδοκοσμικά οράματα και θεοψίες, ανιχνεύουν τα όρια μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας, οπτικοποιούν το άρρητο και τη σιωπή.

Μέσα από ποικίλες ανθρωπογεωγραφίες, μύθους, τελετουργίες, παγκόσμια ή τοπικά φαινόμενα βίαιων πολιτικο- κοινωνικών οριοθετήσεων και συγκρούσεων, και εν τέλει μέσα από ό,τι επενδύεται στις αναφορές αυτές ως βίωμα, μνήμη, έννοια ή μεταφορά, αποκαλύπτεται στον επισκέπτη η βαθύτατη κοινότητα της ανθρώπινης συνθήκης μέσα στη διαλεκτική εναλλαγή παρουσίας και απουσίας, ζωής και θανάτου. Παρά τις ασυνέχειες και τη ρευστότητα που συνοδεύουν το ταξίδι του σε άγνωστες και συχνά ανοίκειες καλλιτεχνικές περιοχές, ο επισκέπτης της έκθεσης θα έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει πολιτισμικές και διανοητικές συγκλίσεις, αφανείς δεσμούς και κοινούς τόπους, την ανθρώπινη διάσταση.

Η έκθεση Διεμπειρίες Ελλάδα 2008 δεν αποτελεί μόνο μια ευτυχή συγκυρία να παρουσιάσουμε στο κινεζικό και διεθνές κοινό μερικούς από τους σημαντικότερους, διεθνώς αναγνωρισμένους και νεότερους, Έλληνες καλλιτέχνες. Ο εξαιρετικά ενδιαφέρων βιομηχανικός χώρος 798 Space στην πιο ζωντανή για τη σύγχρονη τέχνη περιοχή του Πεκίνου επέτρεψε τη δημιουργία ενός νέου τόπου διαπολιτισμικής συνάντησης και εμπειρίας.

Επιμέλεια: Άννα Καφέτση