Tον Μάιο του 2019, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε συνεργασία με το Πολυδύναμο Κέντρο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, με τη συμμετοχή μιας ομάδας έφηβων προσφύγων. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε σε μια σειρά δέκα δίωρων συναντήσεων και αποτελούνταν από δύο μέρη:
Στο πρώτο μέρος παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν δύο έργα του Ρώσου εννοιολογικού καλλιτέχνη Ίλια Καμπακόφ από τη συλλογή του ΕΜΣΤ: Tο πλοίο της ζωής μου, 1993 και Ο κύκλος 10 χαρακτήρες, 1970- 1974. Κύριος σκοπός αυτής της φάσης του προγράμματος ήταν οι συμμετέχοντες: α) να ανακαλύψουν τους καλλιτεχνικούς τρόπους με τους οποίους ο Καμπακόφ παρουσιάζει διαφορετικές πτυχές της προσωπικότητας του (Ο κύκλος 10 χαρακτήρες) και «αφηγείται» διαφορετικές χρονικές περιόδους της ζωής του, σε διάλογο με την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα της εποχής (Tο πλοίο της ζωής μου), β) να εξοικειωθούν με τα μέσα και τους τρόπους έκφρασης της σύγχρονης τέχνης, και γ) να απολαύσουν αισθητικά τα έργα.
Στο δεύτερο μέρος του προγράμματος οι συμμετέχοντες συζήτησαν σχετικά με στοιχεία του χαρακτήρα τους, αφηγήθηκαν προσωπικές ιστορίες και, εμπνεόμενοι από τα έργα τέχνης με τα οποία είχαν προηγουμένως έρθει σε επαφή, δημιούργησαν το δικό τους ομαδικό έργο.
Αν και το έργο τους δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια των συναντήσεων στο πλαίσιο του προγράμματος, οι συμμετέχοντες χρειάστηκε να έχουν πολύωρες συζητήσεις και εκτός αυτών των συναντήσεων με σκοπό να ανταλλάξουν απόψεις και ιδέες, και για να καταλήξουν σχετικά με το περιεχόμενο και τον τρόπο δημιουργίας του έργου τους. Οι συζητήσεις αυτές γίνονταν μεταξύ τους, είτε στο πλαίσιο συναντήσεων που οργάνωναν οι ίδιοι, είτε με τη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας και των εφαρμογών, όπως το WhatsApp κ.ά.
Μέσα από αυτή την ομαδική και βιωματική δημιουργική διαδικασία φιλοτεχνήθηκε το δικό τους βιβλίο-λεύκωμα. Με τη χρήση του λόγου και της εικόνας, αποτυπώνονται σ’ αυτό προσωπικά βιώματα, σκέψεις και συναισθήματα που συνδέονται με το ταξίδι της προσφυγιάς και την εμπειρία της εγκατάστασης και προσαρμογής σε ένα νέο κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Ο τίτλος που οι ίδιοι οι έφηβοι-δημιουργοί έδωσαν στο έργο τους, Forced Silence, μαρτυρά την ανάγκη τους να λυθεί η σιωπή που νιώθουν ότι τους έχει επιβληθεί και να μοιραστούν μαζί μας όσα έχουν κρυμμένα μέσα τους.
Όταν το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε, οι συμμετέχοντες παρουσίασαν το έργο τους σε δομές που φιλοξενούν ή απασχολούν δημιουργικά συνομήλικους ή και ενήλικους πρόσφυγες. Κατά τη διάρκεια αυτών των παρουσιάσεων έφηβοι και ενήλικοι με παρόμοιες εμπειρίες, ανησυχίες, όνειρα και προβληματισμούς είχαν την ευκαιρία, με αφορμή την καλλιτεχνική δημιουργία, να συνομιλήσουν, να επικοινωνήσουν, να νιώσουν ότι δεν είναι μόνοι. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και έκδηλα έντονη συγκίνηση παρακολούθησαν αυτές τις παρουσιάσεις και άνθρωποι που δεν έχουν ανάλογες εμπειρίες.
ΣΧΕΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
To εκπαιδευτικό υλικό είναι πλέον έτοιμο και διατίθεται δωρεάν στο ακόλουθο λινκ.