Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (EMΣT) μεταμορφώνει την ταράτσα του σε ένα από τους πιο εντυπωσιακούς θερινούς κινηματογράφους της Αθήνας, το CineFIX. Με πανοραμική θέα σε ολόκληρη την πόλη, και φόντο την Ακρόπολη, η ταράτσα του ΕΜΣΤ δημιουργεί μια ιδανική συνθήκη για την προβολή ταινιών, βίντεο και οπτικοακουστικών καλλιτεχνικών έργων και αλλάζει τις σχέσεις των θεατών με τα έργα σύγχρονης τέχνης και τον περιβάλλοντά τους χώρο. Οι θερινές προβολές θα διαρκέσουν όλο το καλοκαίρι μέχρι και τον Σεπτέμβριο και θα γίνονται κάθε δεύτερη εβδομάδα του μήνα.
ΙΟΥΝΙΟΣ
Ο θερινός κινηματογράφος του ΕΜΣΤ θα ξεκινήσει την Παρασκευή 21 Ιουνίου στις 21.30 με την προβολή όλων των φιλμ της Penny Siopis που παρουσιάζονται στην αναδρομική έκθεσή της For Dear Life στο ΕMΣΤ. Είναι μια μοναδική ευκαιρία για τους θεατές να παρακολουθήσουν σε ροή το πολυεπίπεδο έργο της Siopis σε διάλογο με την πόλη που αποτελεί ένα από τα φαντασιακά σημεία αναφοράς τους.
Η Penny Siopis συνδυάζει έτοιμα αυτοσχέδια φιλμ των 8 και 16 χιλιοστών με κείμενο και ήχο, για να πει την ιστορία ανθρώπων που παγιδεύονται, συχνά με τραυματικές για τους ίδιους συνέπειες, στη δίνη των πολιτικών και κοινωνικών συγκρούσεων του καιρού τους. Οι επιμέρους ιστορίες που αφηγείται προέρχονται συνήθως από τον μακρόκοσμο της Νοτιοαφρικανικής Ιστορίας, αφηγήματα που έχουν μείνει εκτός της επίσημης ιστοριογραφίας του τόπου. Τα φιλμ καταπιάνονται με θέματα όπως η αποικιοκρατία και το απαρτχάιντ, η νεωτερικότητα, η μετανάστευση και η παγκοσμιοποίηση, ενώ πιο πρόσφατα έχουν προστεθεί και προβληματισμοί σε σχέση με το περιβάλλον και τις σχέσεις μεταξύ του ανθρώπινου και μη ανθρώπινου παράγοντα.
Συνολικά τα έργα της Penny Siopis αποτελούν μια στοχαστική, καθηλωτική καταβύθιση στην πραγματικότητα της μετανάστευσης και της εξορίας, της διασποράς, του πολιτικού αναβρασμού και της συγχώνευσης δημόσιου και ιδιωτικού βίου· είναι πορτρέτα ενός ρευστού κόσμου που αιχμαλωτίζουν το βλέμμα και του δίνουν πρόσβαση στο προσωπικό σύμπαν της καλλιτέχνιδας, σε ένα υλικό που αφορά τις ρίζες και τα βιώματά της ίδιας και της οικογένειας της στη Νότιο Αφρική αλλά και την Ελλάδα. Καλύπτοντας ένα εύρος ιστορικών εμπειριών -από τον ελληνοτουρκικό πόλεμο της περιόδου 1919-1922, που σφράγισε τη μοίρα εκατομμυρίων Ελλήνων και άλλαξε τον χάρτη της χώρας, και τα διαδοχικά μεταναστευτικά κύματα, ως τα απελευθερωτικά αφρικανικά κινήματα- η Siopis υφαίνει στα έργα αυτά μια σειρά από εξαιρετικά περίτεχνες αλληγορίες που συναρμολογούν μια ιδιαίτερα αποκαλυπτική, εύγλωττη εικόνα του τελευταίου μισού του 20ού αιώνα και ενός κόσμου που αλλάζει εκ βάθρων, ειδικά στην Αφρική.
Tα έργα που θα προβληθούν είναι τα εξής:
My Lovely Day (Η όμορφή μου μέρα), 1997, 21′ 15″
Obscure White Messenger (Σκιώδης λευκός αγγελιαφόρος), 2010, 15′ 1″
The Master is Drowning (Ο αφέντης πνίγεται), 2012, 10′ 5″
The New Parthenon (Ο Νέος Παρθενώνας), 2016, 15′ 26″
She Breathes Water (Αναπνέει νερό), 2019, 5′ 12″
Shadow Shame Again (Η σκιά της ντροπής ξανά), 2021, 6′ 16”
Συνολική διάρκεια 75’
H καλλιτέχνις θα είναι παρούσα για συζήτηση με το κοινό μετά την προβολή.
Η επόμενη προβολή θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 4 Ιουλίου.
ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
ΠΕΜΠΤΗ 4 ΙΟΥΛΙΟΥ
Lynn Hershman Leeson, !Women Art Revolution – A Secret History
21.30
Για τη 2η προβολή του προγράμματος θερινού κινηματογράφου CineFIX, που εγκαινιάστηκε πρόσφατα στην ταράτσα του Μουσείου, το ΕΜΣΤ παρουσιάζει την ήδη ιστορική ταινία της Lynn Hershman Leeson, !Women Art Revolution – A Secret History (2010), 83 λεπτά. Μέσα από προσωπικές συνεντεύξεις, έργα τέχνης και σπάνιο αρχειακό κινηματογραφικό και βιντεοσκοπημένο υλικό, το !Women Art Revolution αναδεικνύει πώς το Φεμινιστικό Κίνημα στην Τέχνη συνδύασε ελευθερία του λόγου και πολιτική, μεταμορφώνοντας ριζικά την τέχνη και τον πολιτισμό της εποχής μας.
Για περισσότερα από σαράντα χρόνια, η Lynn Hershman Leeson έχει συλλέξει για την ταινία εκατοντάδες ώρες συνεντεύξεων με οραματίστριες καλλιτέχνιδες, ιστορικούς, επιμελήτριες και κριτικούς, όπως η Judy Chicago, οι Guerilla Girls, η Martha Rosler, η Nancy Spero, η Hannah Wilke, η Alanna Heiss, η Cornelia H. Butler και άλλες που διαμόρφωσαν τις πεποιθήσεις και τις αξίες του Φεμινιστικού Κινήματος στην Τέχνη, αποκαλύπτοντας μεταξύ άλλων στρατηγικές που δεν είχαν καταγραφεί στο παρελθόν για την πολιτικοποίηση των γυναικών καλλιτεχνών και την ενσωμάτωσή τους στο πεδίο της τέχνης.
Το !Women Art Revolution εξετάζει τη σχέση του Φεμινιστικού Κινήματος στην Τέχνη με το αντιπολεμικό κίνημα της δεκαετίας του 1960 και το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα και εξηγεί πώς ιστορικά γεγονότα –όπως η έκθεση διαμαρτυρίας κατά της εισβολής στην Καμπότζη, στην οποία συμμετείχαν αποκλειστικά άντρες– πυροδότησαν την πρώτη από τις πολλές φεμινιστικές δράσεις κατά μεγάλων πολιτιστικών ιδρυμάτων. Η ταινία περιγράφει λεπτομερώς τις σημαντικές εξελίξεις στη γυναικεία τέχνη της δεκαετίας του 1970, συμπεριλαμβανομένων των πρώτων φεμινιστικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων τέχνης, πολιτικών οργανώσεων και διαμαρτυριών, καθώς και εκθέσεων-ορόσημων, παραστάσεων και εγκαταστάσεων δημόσιας τέχνης που άλλαξαν ολόκληρη την κατεύθυνση της τέχνης και τις αντιλήψεις για το φύλο, τη φυλή, την τάξη και τη σεξουαλικότητα.
Η Carrie Brownstein συνέθεσε την πρωτότυπη μουσική επένδυση της ταινίας. Οι Laurie Anderson, Janis Joplin, Sleater-Kinney, The Gossip, Erase Errata και Tribe 8 είναι μερικές από τις μουσικούς που συνέβαλαν στο soundtrack.
Η πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα Lynn Hershman Leeson (ΗΠΑ, 1941) έχει αναγνωριστεί διεθνώς για την πολυμεσική τέχνη της καθώς και τις ταινίες της που διερευνούν θέματα όπως η ταυτότητα, η επιτήρηση, οι σχέσεις μεταξύ ανθρώπου και τεχνολογίας και η χρήση της τελευταίας ως εργαλείο ενδυνάμωσης ενάντια στη λογοκρισία και την πολιτική καταστολή. Για πάνω από έξι δεκαετίες, η πρακτική της διατρέχει ένα καλλιτεχνικό φάσμα που κινείται από την κινηματογράφηση ως τις συλλογικές πρωτοβουλίες τέχνης. Η Leeson είναι από τις πρωτοπόρους όχι μόνο της φεμινιστικής τέχνης αλλά και της τέχνης με νέα μέσα: από την παραγωγή ενός από τους πρώτους διαδραστικούς καλλιτεχνικούς δίσκους βίντεο και ενός διαδικτυακού αλγόριθμου τεχνητής νοημοσύνης ο οποίος κωδικοποιεί το έργο της σε αλυσίδες DNA, η Leeson ήταν πάντα μπροστά από την εποχή της ενώ ταυτόχρονα έθετε τα θεμέλια για τις νεότερες γενιές καλλιτέχνιδων.
Τα βραβεία της περιλαμβάνουν το βραβείο Siggraph Lifetime Achievement Award, την υποτροφία του Ιδρύματος John Simon Guggenheim και τιμητικό διδακτορικό δίπλωμα από το Pratt. Τα έργα της έχουν εκτεθεί στα σημαντικότερα μουσεία διεθνώς, όπως στο San Francisco Museum of Modern Art (SFMOMA), Σαν Φρανσίσκο, New Museum, Νέα Υόρκη, KW Institute for Contemporary Art, Βερολίνο, MoMA PS1, Νέα Υόρκη, και Deichtorhallen, Αμβούργο ενώ περιλαμβάνονται σε πολλές δημόσιες συλλογές, όπως το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης και το Whitney Museum of American Art, Νέα Υόρκη, και η Tate Modern, Λονδίνο.
!Women Art Revolution – A Secret History (2010), 83 λεπτά.
Γράφει, σκηνοθετεί, επιμελείται και αφηγείται η Lynn Hershman Leeson
Διανομή: Zeitgeist
«Η οριστική ιστορία του φεμινιστικού καλλιτεχνικού κινήματος» Holland Cotter, New York Times
Το !Women Art Revolution εξετάζει τη σχέση του Φεμινιστικού Κινήματος στην Τέχνη με το αντιπολεμικό κίνημα και το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα της δεκαετίας του 1960 και εξηγεί πώς ιστορικά γεγονότα, όπως η έκθεση διαμαρτυρίας κατά της εισβολής στην Καμπότζη στην οποία συμμετείχαν αποκλειστικά άντρες, πυροδότησαν την πρώτη από πολλές φεμινιστικές δράσεις ενάντια σε μεγάλα πολιτιστικά ιδρύματα.
Συνολική διάρκεια 83’
Στα Αγγλικά, με Ελληνικούς υπότιτλους.
Σε περίπτωση βροχής η προβολή θα πραγματοποιηθεί στις αίθουσες του Μουσείου.
ΠΕΜΠΤΗ 18 ΙΟΥΛΙΟΥ
21.30
Τα ερείπια στην πλάτη μας-Ένα in situ πρόγραμμα προβολών
Τα ερείπια στην πλάτη μας είναι ένα πρόγραμμα προβολών, στο πλαίσιο του οποίου τα οπτικοακουστικά έργα βρίσκονται σε διάλογο με τον τόπο προβολής τους, τον υπαίθριο κινηματογράφο του ΕΜΣΤ CINEFIX καθώς και με την παράδοξη συνθήκη όπου οι θεατές στρέφουν την πλάτη τους στον φωτισμένο θεαματικό βράχο της Ακρόπολης. Τα φιλμ και τα βίντεο που περιλαμβάνονται στο συγκεκριμένο πρόγραμμα προβολών σχετίζονται μέσω της κοινής αντι-μνημειακής διάθεσης και οπτικής τους προς την πόλη της Αθήνας – εστιάζουν στις ταράτσες, τα πεζοδρόμια, τις κεραίες και άλλες λεπτομέρειες της σύγχρονης αστικής καθημερινότητας.
Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται έργα των Μαρίνα Γιώτη, Κώστα Μπασάνου, Άσπας Στασινοπούλου, Εύας Στεφανή, Δάφνης Χαιρετάκη και Catriona Gallagher.
Επιμέλεια προγράμματος: Σταμάτης Σχιζάκης
Συγκεκριμένα παρουσιάζονται τα παρακάτω οπτικοακουστικά έργα:
Δάφνη Χαιρετάκη –Τα φύκια στα μαλλιά σου, 2016
Ψηφιοποιημένο φιλμ 16 χιλιοστών, έγχρωμο, με ήχο
Διάρκεια 7’40”
Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας
Catriona Gallagher – Περδικάκι, 2019
Ψηφιακό βίντεο υψηλής ανάλυσης, έγχρωμο, με ήχο
Διάρκεια 37′
Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας
Άσπα Στασινοπούλου – Αθήνα, Ομόνοια & Αθήνα, Στρατόπεδο [π.1970]
Φιλμ 8 χιλιοστών, έγχρωμο, χωρίς ήχο
Διάρκεια: 4′ & 4’30”
Δανεισμός από τον Χριστόφορο Μαρίνο
Εύα Στεφανή – Χειρόγραφο, 2017
Ψηφιακό βίντεο υψηλής ανάλυσης, έγχρωμο, με ήχο
Διάρκεια 12′
Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας
Μαρίνα Γιώτη – As to posterity, 2014
Ψηφιακό βίντεο υψηλής ανάλυσης, έγχρωμο, με ήχο
Διάρκεια 11’40”
Συλλογή του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης
Κώστας Μπασάνος – Η εποχή της μοναξιάς, 2005
Βίντεο, έγχρωμο, με ήχο
Διάρκεια 2’36”
Δωρεά του καλλιτέχνη
Συλλογή του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης
Συνολική διάρκεια 78′
Στα Αγγλικά και Γαλλικά, με Ελληνικούς και Αγγλικούς υπότιτλους.
ΠΕΜΠΤΗ 1 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
ΑΦΙΕΡΩΜΑ BILL VIOLA
21.30
Ο Bill Viola, που απεβίωσε τον περασμένο μήνα, υπήρξε πρωτοπόρος στους τομείς των νέων μέσων, του βίντεο και των πολυμεσικών εγκαταστάσεων. Για πάνω από 50 χρόνια το οραματικό του έργο –οπτικοακουστικά εμβυθιστικά περιβάλλοντα με βίντεο και ηχητικά τοπία- επικεντρωνόταν στις θεμελιώδεις ανθρώπινες εμπειρίες της γέννησης, του θανάτου και σε θέματα όπως η ανθρώπινη συνείδηση. Οι επιβραδυνόμενες κινούμενες εικόνες, με τις οποίες έγινε διεθνώς γνωστός, μετατοπίζουν την αίσθηση αντίληψης για να αποκαλύψουν τις εσωτερικές διεργασίες της συνείδησης.
Ο Viola πειραματίστηκε με τις νέες τεχνολογίες του βίντεο ήδη από τις απαρχές του για να εξερευνήσει τις εκφραστικές δυνατότητες αυτού του νέου μέσου. Παράλληλα, μέσα από τη μελέτη της ιστορίας της τέχνης και των μεγάλων δασκάλων, καθώς και την έρευνα σε πολιτιστικές τελετουργίες σε όλο τον κόσμο, συνειδητοποίησε ότι η τέχνη μπορεί να εκφράσει την πραγματική συμπόνια προσπαθώντας να δημιουργήσει έργα που ενσαρκώνουν την έννοια της μεταμόρφωσης. Ο Viola έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην καθιέρωση του βίντεο ως μίας αδιαμφισβήτητα σημαντικής μορφής της σύγχρονης τέχνης.
Ο Viola συμμετείχε σε μεγάλες διοργανώσεις, όπως η Documenta 6 το 1977, η 46η Μπιενάλε της Βενετίας το 1995 (όπου εκπροσώπησε τις ΗΠΑ), καθώς και σε αμέτητες εκθέσεις σε μουσεία σε όλο τον κόσμο, όπως το Μουσείο Guggenheim της Νέας Υόρκης, το LACMA του Λος Άντζελες, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Σαν Φρανσίσκο, το Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο, το Μουσείο Stedelijk του Άμστερνταμ, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Φρανκφούρτης και πολλά άλλα, προσελκύοντας ρεκόρ επισκεπτών για σύγχρονο καλλιτέχνη που εργάζεται στην κινούμενη εικόνα.
Εκτός από το βίντεο, η μουσική ήταν επίσης ένα σημαντικό μέρος της ζωής και του έργου του Viola. Μεταξύ 1973-1980 εμφανίστηκε με τον πρωτοποριακό συνθέτη David Tudor ως μέλος του συνόλου Rainforest, που αργότερα ονομάστηκε Composers Inside Electronics. Ο Viola δημιούργησε επίσης βίντεο που συνόδευαν μουσικές συνθέσεις, όπως το Déserts του Edgard Varèse το 1994 με το Ensemble Modern και, το 2000, μια σουίτα βίντεο τριών τραγουδιών για την παγκόσμια περιοδεία του ροκ συγκροτήματος Nine Inch Nails. Το 2004 συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Peter Sellars και τον μαέστρο Esa-Pekka Salonen για τη δημιουργία μιας νέας παραγωγής της όπερας του Richard Wagner, Tristan & Isolde, η οποία παρουσιάστηκε από τη Φιλαρμονική του Λος Άντζελες την ίδια χρονιά και έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στην Opéra National de Paris, στην Bastille το 2005.
Στο αφιέρωμα θα παρουσιαστούν τα παρακάτω έργα:
Angel’s Gate, 1989
Βιντεοταινία, έγχρωμη, με ήχο
Διάρκεια 4΄50΄΄
Παραγγελία για τη σειρά “El Arte de Video”, παραγωγή της IMATCOATANOR σε συνεργασία με την Television Española, SA, Μαδρίτη
Memory Surfaces and Mental Prayers, 1977
Βιντεοταινία, έγχρωμη, με ήχο, συνολική διάρκεια 29΄
Περιλαμβάνει τα επιμέρους βίντεο:
The Wheel of Becoming, 1977
The Morning After the Night of Power, 1977
Sweet Light, 1977
Four Songs, 1976
Βιντεοταινία, έγχρωμη, με ήχο, συνολική διάρκεια 33΄
Περιλαμβάνει τα επιμέρους βίντεο:
Junkyard Levitation, 1976
Songs of Innocence, 1976
The Space Between the Teeth, 1977
Truth Through Mass Individuation, 1976
Anthem, 1983
Βιντεοταινία, έγχρωμη, με ήχο
Διάρκεια 11΄30΄΄
Παραγωγή σε συνεργασία με το WNET / Thirteen Television Laboratory, Νέα Υόρκη
Συνολική διάρκεια: 78 λεπτά
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ
ΠΕΜΠΤΗ 26 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
20.30
‘Ωρα προσέλευσης: 20.00
The Tempest Society [Η κοινωνία της καταιγίδας]. 2017. Βιντεοεγκατάσταση. 60’.
Ανάθεση από την documenta 14, Αθήνα/Κάσελ.
Ήχος. Έγχρωμο και ασπρόμαυρο.
Ελληνικά, Αραβικά, Γαλλικά, με αγγλικούς υπότιτλους.
Με την Ισαβέλλα Αλωπούδη, τον Ηλία Κιάμα Τζογόνα, τον Γιάννη Σωτηρίου, και τoυς καλεσμένους τους.
Με αφορμή την ατομική έκθεση της Bouchra Khalili Φανοί και Τυπογράφοι στο ΕΜΣΤ και τη συμμετοχή της στην ομαδική έκθεση Space of Togetherness, που διοργανώνει ο ΝΕΟΝ, το Μουσείο παρουσιάζει την ταινία της The Tempest Society [Η κοινωνία της καταιγίδας] (2017), η οποία γυρίστηκε στην Αθήνα και έκανε πρεμιέρα στην documenta 14. Το The Tempest Society είναι το πρώτο έργο της Khalili από μια σειρά έργων αφιερωμένων στο Κίνημα Αράβων Εργατών (MTA) και τις θεατρικές ομάδες του, Al Assifa («Η Τρικυμία» στα αραβικά) και Al Halaka («Ο Κύκλος» ή «Η Συνέλευση» στα αραβικά). Αυτή η μακροχρόνια έρευνα αναδεικνύεται στην ταινία The Tempest Society αλλά και σε μετέπειτα έργα.
Το The Tempest Society ξεκινά από την ξεχασμένη κληρονομιά της Αλ Ασίφα, μιας θεατρικής ομάδας που αποτελείτο από Βορειοαφρικανούς μετανάστες εργάτες, μέλη του Κινήματος Αράβων Εργατών και Γάλλους συμμάχους τους. Η θεατρική ομάδα ήταν ενεργή στο Παρίσι από το 1973 έως το 1978. Μέσω παραστάσεων και δράσεων στους δρόμους, η Αλ Ασίφα επινόησε μια «θεατρική εφημερίδα» που αναφερόταν στον ρατσισμό και την ανισότητα στη Γαλλία.
Σαράντα χρόνια αργότερα, μια ομάδα νεαρών Αθηναίων, η Ισαβέλλα, ο Ηλίας και ο Γιάννης, συγκεντρώνονται σε ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο που έχει μετατραπεί σε θεατρική σκηνή. Ονομάζονται «Η Κοινωνία της Θύελλας» και ενεργοποιούν ξανά την κληρονομιά και τη μεθοδολογία της Αλ Ασίφα. Στη σκηνή προσκαλούν καλεσμένους, συμπεριλαμβανομένου του Γκάνι, εκπροσώπου μιας ομάδας τριακοσίων μεταναστών εργατών που έκαναν απεργία πείνας το 2011 για ίσα δικαιώματα στην εργασία· της Αικατερίνης, που γεννήθηκε στην Ελλάδα αλλά παραμένει χωρίς έγγραφα, και του Μαλέκ, ενός νεαρού Σύρου πρόσφυγα που ασχολήθηκε με το θέατρο στην Αθήνα για να μετατρέψει τη «θλίψη σε ομορφιά». Μαζί, στοχάζονται ποιητικά πάνω στην παράσταση ως πολιτική πρακτική.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Η Bouchra Khalili είναι Γαλλο-Μαροκινή εικαστικός που ζει στη Βιέννη και εργάζεται σε διάφορα μέρη του κόσμου. Περιλαμβάνοντας κινηματογράφο, βίντεο, εγκαταστάσεις, φωτογραφία, χαρακτική, υφαντουργία, λογοθετικές και εκδοτικές πρακτικές, το διαμεσικό και διεξοδικά ερευνητικό έργο της επεξεργάζεται συλλογικές στρατηγικές αφήγησης με μέλη κοινοτήτων που ζουν υπό καθεστώς στέρησης της πολιτειότητάς τους. Συνδυάζοντας την επιτελεστική διάσταση των προφορικών παραδόσεων με σχολαστικά δουλεμένες οπτικοακουστικές φόρμες, που φέρουν το ίχνος των μετα-αποικιοκρατικών πρωτοποριών και της εννοιολογικής τέχνης, η Khalili διατυπώνει έναν ποιητικό στοχασμό επάνω στις νεότερες φαντασιακές προσλήψεις της κοινοτικής/συλλογικής χειραφέτησης.
Το έργο της έχει παρουσιαστεί διεθνώς σε πληθώρα ατομικών εκθέσεων, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων αυτών που οργανώθηκαν πρόσφατα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Βαρκελώνης (2023), στο Ίδρυμα Luma της Αρλ (2023), στο Bildmuseet του Ούμεο, Σουηδία (2021), στο Oslo Kunstforening και Fotogalleriet, Όσλο (2020), στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης (2019), στην Εθνική Πινακοθήκη Jeu de Paume στο Παρίσι (2018) και στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA) της Νέας Υόρκης (2016). Η Khalili έχει συμμετάσχει σε μεγάλες διεθνείς εκθέσεις όπως, μεταξύ άλλων, οι: κεντρική έκθεση της Μπιενάλε της Βενετίας (2024, 2013), Μπιενάλε της Σάρζα (2023, 2011), Documenta 14 (Αθήνα/Κάσσελ, 2017), Τριενάλε του Μιλάνου (2017), Τριενάλε του Παρισιού (2012). Έχει υπάρξει υπότροφος του Ινστιτούτου Radcliffe του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ (2017), του Ινστιτούτου Ιδεών και Φαντασίας του Πανεπιστημίου Columbia (2019) και του Κέντρου Vera List της New School της Νέας Υόρκης (2011-2013). Είναι ιδρυτικό μέλος του μη κερδοσκοπικού αυτο-οργανωμένου καλλιτεχνικού οργανισμού La Cinémathèque de Tanger, που έχει στόχο την προώθηση της κινηματογραφικής κουλτούρας στον Μαροκινό Βορρά.
ΠΕΜΠΤΗ 19 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
20.30
‘Ωρα προσέλευσης: 20.00
Αφιέρωμα στην Carol Roussopoulos
Μια δημόσια συγγραφέας
To ΕΜΣΤ έχει τη χαρά να παρουσιάσει τέσσερις ταινίες της καταξιωμένης Ελβετίδας σκηνοθέτιδας και φεμινίστριας Carole Roussopoulos (1945-2009), η οποία έγινε κυρίως γνωστή για τα ριζοσπαστικά, πρωτοποριακά ντοκιμαντέρ της για το γυναικείο κίνημα στη Γαλλία και όχι μόνο. Το πρόγραμμα έχει επιλεγεί από την καλλιτέχνιδα Bouchra Khalili, της οποίας η ατομική έκθεση Φανοί και Τυπογράφοι παρουσιάζεται αυτή την εποχή στο Mουσείο, στον τρίτο όροφο. Το έργο της Roussopoulos διατρέχει, ως αναφορά, πολλά έργα της Khalili, μεταξύ άλλων και το The Magic Lantern, το κεντρικό έργο της έκθεσής της στο ΕΜΣΤ. Στo The Magic Lantern το πεδίο εστίασης της έρευνάς της διευρύνεται ώστε να χωρέσει τα κινήματα για την ανεξαρτησία που σημειώθηκαν στις χώρες του Παγκόσμιου Νότου και τις διασπορές τους κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Το φιλμ της Khalili αντλεί την έμπνευσή του από τον Νέρωνα του Αμμάν της Roussopoulos. Με αυτό το κινηματογραφικό πρόγραμμα η Khalili και το ΕΜΣΤ επιθυμούν να τιμήσουν το έργο μιας πρωτοπόρου του βίντεο και τη σπουδαία κληρονομιά της.
Πρόγραμμα
Genet Parle d’Angela Davis [Ο Genet μιλάει για την Angela Davis], 1970, 7′
Στις 16 Οκτωβρίου 1970, στο ξενοδοχείο Cecil στο Παρίσι, η Carole και ο Paul Roussopoulos βιντεοσκόπησαν τη δήλωση του Jean Genet στον απόηχο της σύλληψης της Angela Davis, ακτιβίστριας του Κόμματος των Μαύρων Πανθήρων και καθηγήτριας φιλοσοφίας στις ΗΠΑ.
Young Lords [Νεαροί άρχοντες], 1970, 13’30”
Μια γυναίκα μιλάει για τους «νεαρούς άρχοντες», τους Πορτορικανούς που ζουν στις ΗΠΑ αλλά δεν έχουν τα απαραίτητα διπλώματα για να βρουν δουλειά. Η ταινία ανατρέχει γρήγορα στην ιστορία του κινήματος των Young Lords, που γεννήθηκε το 1969.
Christiane et Monique, LΙP V. 1976, 30′
Η Μονίκ (βοηθός σε διαφημιστικό γραφείο) και η Κριστιάν (ημι-ειδικευμένη εργάτρια) μιλούν για το πόσο δύσκολο είναι για μια γυναίκα να εργάζεται σε ένα εργοστάσιο που αντιμετωπίζει προβλήματα, καθώς και για θέματα εσωτερικής δημοκρατίας στο σωματείο εργαζομένων αλλά και για το τέλος της εργασίας στην παρούσα κατάσταση.
Le Juge et les Immigrés [O δικαστής και οι μετανάστες], 1980, 40′
Αυτή η μαχητική ταινία παρακολουθεί τον αγώνα των μεταναστών εργατών που απεργούν σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το ενοίκιο των ξενώνων Sonacotra, με την υποστήριξη του δικαστή Bidalou που ήταν γνωστός και ως «Κόκκινος Δικαστής».
Συνολική διάρκεια: 90 λεπτά
Στα γαλλικά και τα αγγλικά με ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους
Σε περίπτωση βροχής η προβολή θα πραγματοποιηθεί στις αίθουσες του Μουσείου.
ΜΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
Κείμενο: Bouchra Khalili
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών, η Carole Roussopoulos και η βιντεοκάμερά της εμφανίστηκαν συχνά στα έργα μου, μεταξύ άλλων στις εγκαταστάσεις Foreign Office (2015), Twenty-Two Hours (2019) και The Magic Lantern (2019-2022) που παρουσιάζονται αυτή τη στιγμή στο ΕΜΣΤ. Με αυτή τη βραδιά, επιθυμώ να τιμήσω το έργο μιας πρωτοπόρου του βίντεο και τη σπουδαία κληρονομιά της.
Μια από τις πρώτες γυναίκες δημιουργούς του βίντεο, η Carole Roussopoulos (1945-2009) γεννήθηκε στην Ελβετία και μετακόμισε στο Παρίσι το 1967, όπου γνώρισε τον σύντροφο της ζωής της και σημαντικό συνεργάτη της Paul Roussopoulos, έναν Έλληνα μαθηματικό της διασποράς. Στη διάρκεια των γεγονότων του Μάη του ’68, το ζευγάρι γνώρισε τον Jean Genet. Και το 1969, αφού η Carole έχασε τη θέση της συντάκτριας στο περιοδικό Vogue, ο Genet τη συμβούλεψε να αγοράσει «μια επαναστατική μηχανή που μόλις κυκλοφόρησε και που θα σας «απελευθερώσει ως γυναίκα». Έτσι αγόρασε την Sony Portapak, την εύχρηστη πρώτη φορητή βιντεοκάμερα που μόλις είχε κυκλοφορήσει, και αφιέρωσε το υπόλοιπο της ζωής της στη δημιουργία ντοκιμαντέρ που παρακολουθούσαν τη δράση κινημάτων για την κοινωνική δικαιοσύνη και τον κοινωνικό μετασχηματισμό σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Στα κινήματα αυτά ηγούνταν φεμινίστριες, queer άτομα και συλλογικότητες, επαναστατικές ομάδες, μετανάστες, συνδικαλιστές και ακτιβιστές για τα δικαιώματα των εργαζομένων στο σεξ.
Στο προτεινόμενο κινηματογραφικό πρόγραμμα διασταυρώνονται διάφορες πτυχές του ενδιαφέροντος της Carole Roussopoulos για τις εκάστοτε μορφές κοινωνικού μετασχηματισμού όπως αυτό εκδηλώνεται κατά τα δέκα πρώτα χρόνια της καριέρας της, ξεκινώντας από τον Jean Genet και την υποστήριξή του προς την Angela Davis που ήταν φυλακισμένη στις ΗΠΑ, έως τον αγώνα των Πορτορικανών στη Νέα Υόρκη για πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη, και από εκεί στον ηγετικό ρόλο των γυναικών απεργών και τον αγώνα των μεταναστών στη Γαλλία στις αρχές της δεκαετίας του 1980.
Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων δεκαετιών της πρακτικής της, η Roussopoulos δημιούργησε ένα ανεκτίμητο αρχείο διατομεακών και φεμινιστικών αγώνων. Το έργο της μας παρακινεί εξάλλου να στοχαστούμε τον καλλιτέχνη ως πολιτικό υποκείμενο, θέση που εδράζεται στην ηθική και ποιητική του σχετίζεσθαι. Ως «δημόσια συγγραφέας» -όρο που συχνά χρησιμοποιούσε για να περιγράψει την πρακτική της- η Roussopoulos δεν μιλούσε εκ μέρους των υποκειμένων της. Αντιθέτως, μέσα από την κάμερά της τους βλέπουμε να μιλούν με τα δικά τους λόγια για τη δική τους ζωή και τους αγώνες τους. Ακόμη και μετά την παραγωγή 150 σχεδόν ταινιών, η Roussopoulos δήλωνε πάντα: «οι εικόνες μου ανήκουν σ’ εσάς».
Βιογραφικό
«Αυτό που είναι σημαντικό για μένα είναι τα λόγια των άλλων, αυτά τα λόγια που δεν ακούς ποτέ». Carole Roussopoulos
Η Carole Roussopoulos γεννήθηκε στη Λoζάνη της Ελβετίας το 1945. Ξεκίνησε τις σπουδές της στη λογοτεχνία στην Ελβετία και τις συνέχισε στο Παρίσι, όπου γνώρισε τον Paul Roussopoulos, έναν Έλληνα της διασπορας -πολιτικό πρόσφυγα, φυσικό και ζωγράφο- ο οποίος έγινε σύντροφός της στη ζωή, τον πολιτικό ακτιβισμό, τη δημιουργία, και πατέρας των δύο παιδιών της. Αρχικά, δούλευε για τα περιοδικά Vogue και Jeune Afrique. Το 1970 εγκατέλειψε τη δημοσιογραφία και, μετά από προτροπή του Jean Genet, αγόρασε την πρώτη φορητή βιντεοκάμερα, τη Sony Portapak. Η Roussopoulos αντιλήφθηκε γρήγορα όλες τις δυνατότητες της συσκευής και άρχισε να τις αξιοποιεί. Το 1970 μαζί με τον Paul Roussopoulos οργάνωσε στο Παρίσι το Video Out, μια ακτιβιστική βίντεο συλλογικότητα. Την ίδια χρονιά έκανε το Jean Genet parle d’Angela Davis (Ο Jean Genet μιλάει για την Angela Davis) και ακόμη ένα βίντεο γυρισμένο στα παλαιστινιακά στρατόπεδα, το Hussein, le Néron d’Aman (Ο Hussein, ο Νέρωνας του Αμάν – όλα τα αντίγραφα του βίντεο έχουν χαθεί έκτοτε).
Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 κινηματογράφησε την πρώτη παρέλαση ομοφυλοφίλων στο Παρίσι και ακολούθησε το Μέτωπο Ομοφυλοφίλων για την Επαναστατική Δράση κατά τη διάρκεια των ιστορικών συναντήσεών του στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Vincennes, απλά ενεργοποιώντας την κάμερά της και καταγράφοντας τις ανταλλαγές και τις συζητήσεις χωρίς διακοπή. Με σπάνια διορατικότητα, κατάφερε να συνδυάσει την τέχνη της ακρόασης και της όρασης, και με μια ματιά να μετρήσει το κοινό και τις αντιδράσεις αυτών που ακούνε.
Η Roussopoulos έθεσε τις γνώσεις της στην υπηρεσία των μαχητικών φεμινιστριών διοργανώνοντας φόρουμ και εργαστήρια βίντεο που προσέλκυσαν πολλές γυναίκες, κυρίως τη γαλλίδα ηθοποιό και σκηνοθέτιδα Delphine Seyrig, την οποία γνώρισε σε μια από αυτές τις συναντήσεις και με την οποία συνεργάστηκε.
H σκηνοθέτιδα παρακολούθησε και κινηματογράφησε στενά τους αγώνες των γυναικών (υπέρ των αμβλώσεων, της αντισύλληψης και της επαγγελματικής ισότητας και κατά της βίαιης κακοποίησης) καθώς και τον ακτιβισμό που υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις μειονότητες, τους κοινωνικά και-πολιτικά αποκλεισμένους, τα αντι-αποικιοκρατικά κινήματα. Το 1982 ίδρυσε μαζί με την Delphine Seyrig και την Iona Wieder το Οπτικοακουστικό Κέντρο Simone de Beauvoir, το πρώτο κέντρο αφιερωμένο στην οπτικοακουστική ιστορία των γυναικών.
Ακούγοντας τους άλλους, χωρίς ποτέ να σχολιάζει ή να διακόπτει, η σκηνοθέτιδα Roussopoulos αμφισβητεί διαρκώς τις προκαταλήψεις μας για θέματα που είναι αμφιλεγόμενα ή που αποσιωπούνται από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης. Η φιλμογραφία της περιλαμβάνει πάνω από 150 ταινίες, πολλές από τις οποίες έγιναν εκπαιδευτικά εργαλεία και αφετηρία για δημόσιο διάλογο.
Πηγή: Nicole Fernandez Ferrer | https://www.newmedia-art.org/cgi-bin/show-oeu.php?ID=9000000000083169&LG=GBR&ALP=R&DOC=bio&NOM=Carole%20Roussopoulos (πρόσβαση: 16/09/2024)
ΠΕΜΠΤΗ 12 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
20.00 και 21.30
‘Ωρες προσέλευσης 19.30 [για την προβολή των 20.00] και 21.00 [για την προβολή των 21.30]
Dial H-I-S-T-O-R-Y
Johan Grimonprez
Το ΕΜΣΤ παρουσιάζει την ταινία ορόσημο Dial H-I-S-T-O-R-Y, του καταξιωμένου Βέλγου σκηνοθέτη Johan Grimonprez, ένα από τα σημαντικότερα ντοκιμαντέρ του τελευταίου τετάρτου του 20ού αιώνα. Η ταινία ξεδιπλώνει ένα χρονικό των αεροπειρατειών στον κόσμο κατά τη δεκαετία του 1960 έως τη δεκαετία του 1980 και αποτελεί μελέτη της τρομοκρατίας και της πολιτικής αστάθειας πριν από τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001. Είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιας έρευνας σε διάφορα τηλεοπτικά και κινηματογραφικά αρχεία και αποτελείται από ένα κολάζ αυτού του ευρεθέντος αρχειακού υλικού – διανθισμένο με πλάνα ρεπορτάζ, αναπαραστάσεις καθώς και αποσπάσματα από ταινίες επιστημονικής φαντασίας, ερασιτεχνικά βίντεο, και από τα μυθιστορήματα του Don DeLillo Mao II και White Noise. Αυτές οι λογοτεχνικές αναφορές αποτελούν και το φιλοσοφικό – ιδεολογικό υπόβαθρο του έργου. Σύμφωνα με τον Grimonprez, «η αφήγηση του Dial H-I-S-T-O-R-Y βασίζεται σε έναν φανταστικό διάλογο μεταξύ ενός τρομοκράτη και ενός συγγραφέα, όπου ο δεύτερος υποστηρίζει ότι ο πρώτος έχει καταλάβει τον ρόλο του και τη θέση του μέσα στην κοινωνία».
Οι ταινίες του σκηνοθέτη έχουν προβληθεί σε πολλά κινηματογραφικά φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο, αποσπώντας πολυάριθμα βραβεία. Το Dial H–I–S–T–O–R–Y τιμήθηκε, μεταξύ άλλων, με το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σαν Φρανσίσκο. Έργα του Grimonprez έχουν εκτεθεί, επιπλέον, σε μουσεία σε όλο τον κόσμο, μεταξύ άλλων στο MoMA της Νέας Υόρκης, στο Centre Pompidou του Παρισιού και στην Tate του Λονδίνου, ενώ το Dial H–I–S–T–O–R–Y αποτέλεσε και ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της Documenta 9 στο Κάσελ (1997). Η εφημερίδα Guardian το επέλεξε ως ένα από τα 30 κομβικά έργα της ιστορίας της βιντεοτέχνης.
Dial H-I-S-T-O-R-Y, 1997
68′, έγχρωμο, με ήχο
Συλλογή ΕΜΣΤ | Δωρεά της Συλλογής Δάκη Ιωάννου
Στα αγγλικά με ελληνικούς υπότιτλους
ΠΕΜΠΤΗ 5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
21.00
FEMINIST CLASSICS: ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΒΙΝΤΕΟ ΤΕΧΝΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΕΜΣΤ
Με αφορμή την σειρά εκθέσεων What if Women Ruled the World, το ΕΜΣΤ παρουσιάζει έργα σημαντικών και πρώιμων φεμινιστικών έργων βίντεο από τη δεκαετία του 1970 έως τη δεκαετία του 1990 – από τη συλλογή του – τα οποία είχαν σημαντικό αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε το φύλο, την αναπαράσταση και το σώμα. Η εμπορική διάθεση οικονομικής και φορητής τεχνολογίας βίντεο προς το τέλος της δεκαετίας του 1960 σηματοδότησε τη γέννηση της τέχνης του βίντεο και πολλές γυναίκες καλλιτέχνιδες υιοθέτησαν το μέσο και καθόρισαν την εξέλιξή του. Το βίντεο είχε τεράστιο αντίκτυπο στην εισαγωγή της κινούμενης εικόνας στον χώρο της τέχνης, ανοίγοντας ένα νέο σύμπαν πειραματισμού. Σε αυτές τις πρώτες ταινίες παρατηρούμε πώς η εικόνα μπορούσε να διαμορφωθεί και να υποστεί επεξεργασία εκ νέου, ακόμα και να αλλοιωθεί ή να σβηστεί· παρατηρούμε πώς η ζωγραφική και το φιλμ συγχωνεύονται και πώς δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά πολύπλοκες και «πειραγμένες» συνθέσεις εικόνων και ήχων. Τόσο ως μέσο δημιουργίας όσο και διαμαρτυρίας, το βίντεο έγινε βασικό στοιχείο στην ανάπτυξη της φεμινιστικής τέχνης τη δεκαετία του 1970, καθιστώντας το γυναικείο σώμα και την ταυτότητα τόπο οπτικής και πολιτικής εξερεύνησης. Το πρόγραμμα παρουσιάζει μερικές από τις πιο εμβληματικές και επιδραστικές πρώιμες φεμινίστριες καλλιτέχνιδες που συνέβαλαν ιστορικά προς αυτή την κατεύθυνση, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό.
Πρόγραμμα
Martha Rosler, Semiotics of the Kitchen, 1975
Κατερίνα Θωμαδάκη & Μαρία Κλωνάρη, Requiem pour le XXe siècle, 1994
Dara Birnbaum, Technology / Transformation: Wonder Woman, 1978-1979
Λίνα Θεοδώρου, Hippodrome, 1997 – 1999
Lynda Benglis, Female Sensibility, 1973
Pipilotti Rist, I am not the girl who misses much, 1986
Steina, Violin Power, 1970 – 1978
Carolee Schneemann, Up To and Including her Limits, 1976
ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΕΣ
